De eerste kerken hadden twee bouwvormen: centraalbouw en basiliek

Centraalbouw

San Vitale Ravenna

Plattegrond San Vitale Ravenna

Centraalbouw is gericht op het midden van het gebouw, tevens het hoogste deel. De plattegrond kan cirkelvormig, vierkant, kruisvormig of veelhoekig zijn.

Basiliek

Basiliek van Maxentius

Plattegrond Basiliek van Maxentius

Een basiliek bestond uit drie langwerpige delen. Deze schepen liggen naast elkaar. Het middelste deel was meestal hoger en had ramen.

De basiliek diende soms ook als markthal, beursgebouw of rechtszaal. Als er recht werd gesproken dan was er aan het eind van het middenschip een halfronde uitbouw (apsis). Daar zat de rechter.