Denk je weleens, lopend door Leidschendam-Voorburg: ‘Had ik maar kunstgeschiedenis gestudeerd!’ Overal in Leidschendam-Voorburg kom je kunstbeelden tegen. Het is waar, achter al die beelden, sculpturen en gebouwen zit een verhaal. Kennis hiervan maakt je bewuster van je eigen omgeving. Dit thema Beeldentaal, is een korte cursus kunstgeschiedenis met lokale beelden. Het is een inleiding in de westerse kunstgeschiedenis. In vogelvlucht passeren we alle belangrijke stromingen, kunstenaars en kunstwerken uit jouw stad.

1. Oudheid
Het eerste kunstbeeld

Het alleroudste beeld dat archeologen tot nu toe hebben ontdekt is uit 25.000 voor Christus wordt gezien als het eerste kunstbeeld uit de geschiedenis. Het werd in 1908 tijdens een opgraving In Willendorf (Oostenrijk) gevonden. Dit figuurtje van 11 cm hoog stelt de vruchtbaarheid van een vrouw voor. Het werd waarschijnlijk gebruikt bij rituelen om goden gunstig te stemmen. Mensen geloofden destijds bijvoorbeeld dat de aarde een godin was die je kon vereren door haar af te beelden als een oermoeder. Zij hoopten dat ‘Moeder Aarde’ haar dankbaarheid zou tonen in de vorm van een goede oogst.

2. Klassieke Beeldhouwkunst
Lokale helden

De afgelopen eeuwen werden standbeelden meestal gemaakt van brons, hout of natuursteen. Voor de Oude Kerk in Voorburg staat een standbeeld ter ere van Prinses Marianne gemaakt door Marian Gobius (1983). Zo’n kunstwerk noem je een monument. De prinses zou zich naar verluidt bijzonder hebben geërgerd aan de slechte kwaliteit van het orgel dat destijds in de kerk stond. Op haar initiatief werd de bouw van het nieuwe, huidige orgel mogelijk. Het orgel heet daarom nog altijd het Marianne-orgel.

Een ander favoriet onderwerp voor klassieke beeldhouwkunst was het verbeelden van mythologische en bijbelse verhalen.

3. Moderne Beeldhouwkunst
Bewegende beelden

Tegenwoordig kan een beeld van allerlei materialen worden gemaakt. Plastic, glas, staal, keramiek, beton, etc. Een beeld kan eventueel bewegen, licht geven of geluid maken. Dit beeld, Zonder Titel (1965) op de Dobbelaan draait mee op de wind.

4. Figuratieve Kunst
Wat zie ik?

Bij figuratieve kunst kun je zien wat het voorstelt. De Diergroep op de Rembrandtlaan van Marian Gobius (1961) herinnert aan de 'verzameling van zeldsaame gedierten' van Stadhouder Willem V. Deze dierentuin in Voorburg huisde vogels, slangen, olifanten, herten en andere viervoetige dieren uit Oost- en West-Indië. Het beeld ziet er realistisch uit, of te wel ‘zoals in het echt’. Veel toeschouwers vinden dat pas kunst. Ze begrijpen het, ze kunnen zien of het klopt met de werkelijkheid.

5. Abstracte Kunst
Wat is dit?

Bij abstracte kunst is er niet direct iets herkenbaars te zien, het is niet altijd te begrijpen. Het gaat meer over wat de kunstenaar voelt of denkt. Of hij wil jou als kijker laten voelen of denken. Kijk eens naar de Dolfijnendans in de vijver van het Burgemeester Noteboompark. Zie jij een dolfijn? Zie jij een dans? Het is leuk om je te verdiepen in zo’n kunstwerk. Laat je fantasie de vrije loop. Dat deed de kunstenaar Theo Ten Have ook.

6. Kunst in de openbare ruimte
Mijn kunstbeeld en ik

Kunstwerken maken een stad vrolijker en interessanter. De stad als museum. Kunstwerken geven een gevoel mee, laten je nadenken, nemen je misschien mee op reis naar een andere tijd. De speelstoel neemt je mee naar de tachtiger en negentiger jaren van de vorige eeuw. Loop eens om de Speelstoel van Jan Snoeck (1992) heen, bekijk het vanaf verschillende hoogtes. Het ziet er steeds anders uit.

Soms is een kunstwerk bedoeld om in te klimmen, op te zitten, mee te spelen. De Damwachters bij de sluis in Leidschendam is een populair klimbeeld. De hond in het beeld zelf geeft het goede voorbeeld. Een kunstwerk kan verstopt staan in het groen of midden op een druk plein staan. Kijk eens in vijvers, kijk eens omhoog naar gevels van gebouwen. Ook daar kan een kunstwerk geplaatst zijn.

7. Monument
Hoe was het ook alweer?

Monument komt van het Latijnse woord Monumentum, “dat wat herinnert”. Het is dus een kunstwerk gemaakt ter herinnering aan een persoon of een belangrijke gebeurtenis. De Hollandse leeuw is gebouwd door Albert Termote ter herinnering aan het huwelijk van Prinses Juliana en Prins Bernhard (1937).

Ook in onze moderne tijd worden nog monumenten gemaakt, bijvoorbeeld als protest tegen onrecht. Denk aan ‘zinloos geweld’.
 

Bronnen

Maak kennis met de beelden in de buitenruimte met dit filmpje.
Lijst van beelden in Leidschendam-Voorburg.
Stichting 'Mooi Voorburg'
Beeldenroute Voorburg Sculptuur